تمرین پیوند با ریاضی شیمی یازدهم صفحه 84
1. یک تکه ذغال چوب به شکل مکعب با طول ضلع $\mathbf{2 \text{ cm}}$ در نظر بگیرید. $\mathbf{\text{حجم}}$ این تکه ذغال برابر $\mathbf{8 \text{ cm}^3}$، در حالی که $\mathbf{\text{مساحت کل}}$ آن برابر $\mathbf{24 \text{ cm}^2}$ است. چرا؟
کدام کمیت ($athbf{\text{حجم}}$ یا $\mathbf{\text{مساحت کل}}$)، $\mathbf{\text{سطح تماس}}$ این تکه ذغال را با شعله هنگام سوختن نشان میدهد؟ توضیح دهید.
پاسخ و توضیح تمرین 1 پیوند با ریاضی صفحه 84 شیمی یازدهم
این تمرین به شما کمک میکند تا تفاوت بین $\mathbf{\text{حجم}}$ و $\mathbf{\text{مساحت کل}}$ را درک کنید و $\mathbf{\text{مساحت کل}}$ را به عنوان عامل مؤثر بر $\mathbf{\text{سرعت واکنش}}$ (سطح تماس) بشناسید. 🧱
---
## 1. محاسبهی حجم و مساحت کل
**داده:** مکعب با طول ضلع $\mathbf{a = 2 \text{ cm}}$
1. **حجم ($athbf{V}$):** حجم یک مکعب از فرمول $\mathbf{V = a^3}$ به دست میآید.
$$\mathbf{V = (2 \text{ cm})^3 = 8 \text{ cm}^3}$$
2. **مساحت کل ($athbf{A}$):** مساحت کل از فرمول $\mathbf{A = 6a^2}$ (چون مکعب 6 وجه دارد) به دست میآید.
$$\mathbf{A = 6 \times (2 \text{ cm})^2 = 6 \times 4 \text{ cm}^2 = 24 \text{ cm}^2}$$
**نتیجه:** محاسبات داده شده در سؤال صحیح است و از روی فرمولهای هندسی به دست میآیند.
---
## 2. کمیت نشاندهندهی سطح تماس با شعله
**پاسخ:** کمیت **مساحت کل** ($athbf{24 \text{ cm}^2}$) $\mathbf{\text{سطح تماس}}$ این تکه ذغال را با شعله هنگام سوختن نشان میدهد.
**توضیح:**
* $\mathbf{\text{حجم}}$ ($athbf{V}$) نشاندهندهی $\mathbf{\text{مقدار کل ماده}}$ موجود است.
* $\mathbf{\text{مساحت کل}}$ ($athbf{A}$) نشاندهندهی $\mathbf{\text{کل سطح بیرونی}}$ ماده است که میتواند $\mathbf{\text{به طور مستقیم با محیط (در اینجا اکسیژن و شعله)}}$ $\mathbf{\text{تماس}}$ برقرار کند و واکنش دهد.
در واکنشهای شیمیایی شامل یک $\mathbf{\text{جامد}}$، $\mathbf{\text{سرعت واکنش}}$ مستقیماً به $\mathbf{\text{سطح تماس}}$ بستگی دارد. هر چه مساحت کل بیشتر باشد، مولکولهای بیشتری از $\mathbf{\text{اکسیژن}}$ میتوانند در لحظه با $\mathbf{\text{سطح ذغال}}$ برخورد کرده و فرآیند سوختن را آغاز کنند. 🔥
تمرین پیوند با ریاضی شیمی یازدهم صفحه 84
2. اگر این مکعب از وسط یک ضلع برش بخورد و به دو مکعب مستطیل تقسیم شود، حساب کنید $\mathbf{\text{حجم}}$ ذغال و $\mathbf{\text{سطح تماس}}$ آن چه تغییری میکند؟
[تصویر مکعبی با ضلع $\mathbf{2 \text{ cm}}$ که به دو مکعب مستطیل $\mathbf{1 \text{ cm} \times 2 \text{ cm} \times 2 \text{ cm}}$ تقسیم شده است.]
3. بر اساس تحلیل خود از پرسشهای بالا، علت تفاوت در $\mathbf{\text{سرعت واکنش سوختن تکه ذغال با گرد آن}}$ را توضیح دهید.
پاسخ و توضیح تمرین 2 و 3 پیوند با ریاضی صفحه 84 شیمی یازدهم
این تمرین تفاوت بین $\mathbf{\text{خواص مقداری }}$ (حجم) و $\mathbf{\text{خواص غیر مقداری}}$ (سطح تماس/سرعت واکنش) را در فرآیند سوختن نشان میدهد. 💡
---
## 2. تغییر حجم و سطح تماس پس از برش
**مکعب اصلی:** $\mathbf{a = 2 \text{ cm}}$. $\mathbf{V = 8 \text{ cm}^3}$, $\mathbf{A = 24 \text{ cm}^2}$
مکعب به دو مکعب مستطیل با ابعاد $\mathbf{2 \text{ cm} \times 2 \text{ cm} \times 1 \text{ cm}}$ تقسیم شده است.
### الف) تغییر حجم
* **حجم هر مکعب مستطیل:** $\mathbf{V_{\text{جدید}} = 2 \times 2 \times 1 = 4 \text{ cm}^3}$
* **حجم کل:** $\mathbf{V_{\text{کل جدید}} = 4 \text{ cm}^3 + 4 \text{ cm}^3 = 8 \text{ cm}^3}$
**نتیجه:** $\mathbf{\text{حجم کل ذغال تغییری نمیکند}}$. این مطابق با $\mathbf{\text{قانون پایستگی جرم}}$ است (هیچ مادهای از بین نرفته است).
### ب) تغییر سطح تماس (مساحت کل)
* **مساحت هر مکعب مستطیل:** $\mathbf{A_{\text{جدید}} = 2 (ab + bc + ac)}$
$$\mathbf{A_{\text{جدید}} = 2 \times ( (2 \times 2) + (2 \times 1) + (2 \times 1) ) = 2 \times (4 + 2 + 2) = 16 \text{ cm}^2}$$
* **مساحت کل (دو مکعب مستطیل):** $\mathbf{A_{\text{کل جدید}} = 2 \times 16 \text{ cm}^2 = 32 \text{ cm}^2}$
**نتیجه:** $\mathbf{\text{سطح تماس از } 24 \text{ cm}^2 \text{ به } 32 \text{ cm}^2 \text{ افزایش مییابد}}$. این افزایش به دلیل ایجاد دو سطح تماس جدید (محل برش) است. ($athbf{2 \times (2 \times 2) = 8 \text{ cm}^2}$).
---
## 3. علت تفاوت در سرعت واکنش سوختن (تکه ذغال در مقابل گرد ذغال)
**پاسخ:** $\mathbf{\text{سرعت سوختن گرد ذغال}}$ به مراتب $\mathbf{\text{بیشتر}}$ از $\mathbf{\text{تکه ذغال}}$ است، و دلیل آن $\mathbf{\text{تفاوت در سطح تماس}}$ است.
**توضیح:**
1. **گرد ذغال (Powder):** با آسیاب کردن تکه ذغال به صورت پودر، $\mathbf{\text{مساحت کل سطح}} (A)$ به $\mathbf{\text{شدت افزایش}}$ مییابد. به عنوان مثال، اگر تکه $\mathbf{24 \text{ cm}^2}$ را پودر کنیم، مساحت آن میتواند به $\mathbf{\text{هزاران برابر}}$ برسد.
2. **افزایش برخورد مؤثر:** $\mathbf{\text{افزایش سطح تماس}}$ به این معنی است که $\mathbf{\text{تعداد مولکولهای بیشتری}}$ از $\mathbf{\text{اکسیژن }}$ ($athbf{O_2}$) میتوانند در لحظه با $\mathbf{\text{اتمهای کربن}}$ واکنشدهنده تماس پیدا کنند و $\mathbf{\text{برخورد مؤثر}}$ داشته باشند.
3. **نتیجه:** چون $\mathbf{\text{سرعت واکنش}}$ با $\mathbf{\text{تعداد دفعات برخورد مؤثر}}$ متناسب است، $\mathbf{\text{گرد ذغال به سرعت میسوزد}}$ و حتی میتواند باعث $\mathbf{\text{انفجار}}$ شود، در حالی که $\mathbf{\text{تکه ذغال به کندی}}$ میسوزد.